7 grudnia 2025 roku ogłoszono laureatów 83. Konkursu Szopek Krakowskich – wydarzenia, które od dekad pielęgnuje jedną z najcenniejszych tradycji Krakowa. W tym roku wyjątkowy akcent konkursu zagościł również w przestrzeniach Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie.

Dzięki życzliwości Dyrektora Muzeum Krakowa, dr. Michała Niezabitowskiego, w budynku przy ul. Podchorążych 2 można podziwiać jedną z konkursowych prac autorstwa Joanny Pater. Druga szopka – wykonana przez Pawła Nawałę – stanęła w rektoracie UKEN, dopełniając świąteczną atmosferę uczelni.

Fenomen szopki krakowskiej

Szopka krakowska to zjawisko kulturowe, które narodziło się w XIX wieku, kiedy krakowscy murarze w okresie zimowym tworzyli misternie zdobione miniatury miejskiej architektury, łącząc je ze sceną Bożego Narodzenia. Z czasem szopki zaczęły przybierać wyjątkową, typową tylko dla Krakowa formę: smukłe, kolorowe, wieżowe budowle, pełne fantazyjnych detali i odniesień do miejskich zabytków.

W 2014 roku tradycja ta została wpisana na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, a w roku 2018 – jako pierwsze zjawisko z Polski – na listę UNESCO. To dowód jej unikatowości i roli, jaką odgrywa we współczesnej kulturze.

Od konkursu w 1937 roku po współczesność

Pierwszy Konkurs Szopek Krakowskich odbył się 21 grudnia 1937 roku, z inicjatywy dr. Jerzego Dobrzyckiego. Po przerwie spowodowanej II wojną światową wznowiono go w 1945 roku, a od 1946 roku pieczę nad wydarzeniem sprawuje Muzeum Krakowa. Konkurs nie tylko promuje rzemiosło, lecz przede wszystkim motywuje kolejne pokolenia szopkarzy, dzięki czemu powstają zarówno tradycyjne, jak i nowatorskie dzieła.

Obecnie twórcy ustawiają swoje prace na stopniach pomnika Adama Mickiewicza w pierwszy czwartek grudnia, a następnie jury ocenia dzieła w kilku kategoriach: dorośli, młodzież oraz szopka OFF – przeznaczona dla projektów bardziej eksperymentalnych.

Szopki w UKEN

W tym roku w naszych przestrzeniach można podziwiać dwie wyjątkowe szopki:

• szopkę Joanny Pater (hol główny budynku przy ul. Podchorążych 2) – misterną, barwną konstrukcję, która już od wejścia wprowadza świąteczny nastrój i pozwala doświadczyć bogactwa krakowskiego rzemiosła;
• szopkę Pawła Nawały (rektorat UKEN) – znakomitą pracę, prezentującą osobiste spojrzenie autora na tradycyjną formę szopki.

Oba dzieła stanowią piękny akcent podkreślający znaczenie kultury w przestrzeni akademickiej i pozwalają studentom, pracownikom oraz gościom uczelni zetknąć się z żywą tradycją Krakowa. Prace Joanny Pater i Pawła Nawały można oglądać do końca stycznia 2026 roku.